چک، یک ابزار پرداخت معتبر است که انتقال و جا به جایی پول را به زمان دیگری موکول می کند. در واقع چک یک سند لازم الاجرا است که صادر کننده اش به موجب آن به بانکی که در آن حساب جاری دارد، دستور می دهد هنگام ارائه چک توسط دارنده در موعد مقرر به میزان مبلغی که بر روی آن درج شده به او پول پرداخت کند. با توجه به این نکته که وجود چک برگشتی در کارنامه هر فردی سبب افت رتبه اعتباری آن ها می شود و در گزارش اعتبار بانکی در یک شرکت اعتبارسنجی به خوبی می توان پی به رتبه اعتباری و میزان خوش حسابی و بد حسابی افراد حقیقی و حقوقی برد؛ محرومیت‌های صاحب چک برگشتی فقط افت رتبه اعتباری نیست در ادامه با توجه به قانون جدید، پس از گذشت ۲۴ ساعت از برگشت چک، محدودیت‌های زیر (بر مبنای ماده پنج قانون چک) نسبت به صاحب حساب و امضاکننده چک برگشتی در شبکه بانکی اعمال می‌شود:
- عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید؛ حتی صدور المثنی/ تمدید تاریخ اعتبار کارت/ کارت اعتباری و تسهیلات خرد
- مسدود شدن وجوه تمام حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری موجود است به میزان کسری مبلغ چک
- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی
- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی
چک های برگشتی قبل از سال 1400 چگونه پاس می‌شوند؟
چک های برگشتی قبل از سال 1400 قبل از قانون جدید چک هستند پس این چک ها چون در سامانه ثبت نشده اند فقط در بانک صادر کننده امکان پاس شدن دارند ولی تمامی امتیاز های قانونی قانون جدید چک شامل حال آنها می شوند، در ادامه به چند سئوال متداول در این حوزه پاسخ خواهیم داد:
صادرکننده چک به اندازه مبلغ چک موجودی نداشت دارنده چک چه کاری می‌تواند انجام داد؟
دارنده چک می‌تواند از بانک درخواست کند هر مقدار موجودی حساب جاری صادرکننده چک را به ایشان پرداخت کند و اگر موجودی حساب جاری شخص صادرکننده چک موجودی نداشت بانک ملکف است سایر حساب‌های شخص را بررسی و در صورت وجود موجودی آن را به دارنده چک بپردازد.
در مرحله آخر و در صورت عدم کفایت مجموع مبالغ موجود در حساب‌های شخص نزد بانک صادرکننده چک به درخواست دارنده چک گواهینامه عدم پرداخت به میزان کسری مبلغ چک صادر می‌شود.
برای مثال اگر مبلغ صادر کننده چک 1 میلیارد ریال باشد و موجودی حساب جاری ایشان 400 میلیون ریال باشد بانک به تقاضای دارنده چک مکلف است مبلغ 400 میلیون ریال را برداشت کرده و به ذینفع پرداخت کند. همچنین اگر در سایر حساب‌های شخص (قرض‌الحسنه پس‌انداز، حساب سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و حساب‌سرمایه‌گذاری بلندمدت) نزد همان بانک مبلغ 500 میلیون ریال باشد این مبلغ نیز پرداخت می‌شود. با این حساب مجموع مبالغ (400+500) پرداخت‌شده معادل 900 میلیون ریال است و برای 100 میلیون ریال باقی‌مانده از مبلغ چک نیز بنا به درخواست دارنده، گواهینامه عدم پرداخت صادر می‌شود.
اگر مشتری تأمین وجه چک صادره اش را از تمام حساب‌ها در بانک خود تأیید نکرده باشد، آیا بانک مجاز به برداشت وجه چک از سایر حساب هاست؟
طبق دستورالعمل حساب جاری، از جمله مواردی که باید در قرارداد حساب جاری درج شود، تکلیف بانک به پرداخت وجه چک از محل موجودی قابل برداشت سایر حساب‌ها (به ترتیب مقرر در بندهای مذکور)، در صورت کافی نبودن موجودی حساب جاری صادرکننده می‌باشد. در واقع در صورت عدم تأیید این موضوع توسط مشتری بانک، قرارداد حساب جاری منعقد نمی‌شود.
در صورت برگشت خوردن یک برگ چک، آیا امکان ثبت سایر برگ‌های آن دسته چک در سامانه صیاد وجود دارد؟
خیر. با توجه به مفاد ماده (۲۱) مکرر قانون صدور چک، تا زمان رفع سوءاثر از چک برگشتی، صدور چک جدید، از ناحیه صاحب حساب و امضاءکنندگان چک برگشتی مزبور، ممنوع می‌باشد.
