در این مقاله ابتدا به سوال ارز فیات چیست؟ پاسخ می‌دهیم؛ در واقع فیات همان واحد پولی است که همواره با آن سر و کار داریم در واقع ارز فیات را می‌توان واحد رسمی پول یک کشور دانست. دلار امریکا، پوند انگلیس و یا حتی ریال ایران را از جمله مثال‌های ارز فیات می‌باشد. بسیاری از افراد ارز فیات را همان ارز بدون پشتوانه می‌نامند، زیر این ارز پشتوانه فیزیکی مانند طلا یا نقره ندارند؛ تا حدی می‌توان گفت این جمله را درست ندانست زیرا پشتوانه این ارز صادرکننده آن است که در اکثر کشورها این صادر کننده دولت است. در ادامه به بررسی دقیقتر و معایب ارز فیات می‌پردازیم.
از آنجایی که پول فیات منبع ثابتی مانند طلا ندارد، دولت ها میتوانند کنترل بیشتری روی آن داشته باشند و اینگونه میتوانند متغیرهای اقتصادی مانند عرضه ی اعتبار، نقدینگی، نرخ بهره و سرعت پول را مدیریت کنند. به عنوان مثال، فدرال رزرو آمریکا وظیفه ی پایین نگه داشتن بیکاری و تورم را با این ابزار دارد.
با این حال، بحران وام و به دنبال آن سقوط مالی سال 2007، این باور را ایجاد کرد که بانک‌های مرکزی می توانند با تنظیم عرضه ی پول، مانع از سقوط و رکودهای جدی شوند. به طور مثال یک ارز مرتبط با طلا ثبات بیشتری دارد زیرا منبع طلا محدود است. اما به دلیل عرضه‌ی نامحدود پول فیات، امکان ایجاد حباب در این ارز وجود دارد.
معایب ارز فیات
یکی از اصلی‌ترین مواردی که به عنوان معایب ارز فیات می‌توان وارد کرد؛ در بعضی از کشورها بدون پشتوانه این ارز است، که این مورد به دلیل اقتصاد ضعیف و مدیریت نادرست اقتصاد آن کشور است با این حال به صورت کلی لیستی از مهم‌ترین معایب را بررسی خواهیم کرد:
افت ارزش ارز فیات
با توجه به اینکه پشتوانه ارز فیات عموما دولت و صادر کننده آن هستند ممکن است به دلیل تورم یا سیاست‌های نادرست پولی نوسان زیادی داشته باشند و ارزش خود را از دست بدهند. به عنوان مثال در کشور ایران ارز ریال به شدت افت کرد و در حال حاضر متاسفانه بی ارزش‌ترین پول جهان می‌باشد، در صورتی که ارزش دارایی‌های دیگر مانند طلا در مقایسه با ریال ثابت مانده و یا حتی افزایش داشته‌اند.
نوسان بالا و غیر قابل پیش بینی بودن و کنترل بیشتر نهادها
بسیاری از مخالفان ارز فیات معتقد هستند که این ارز برای محافظت از اقتصاد، بسیار مضر است؛ زیرا به دلیل کنترل بیشتر نهادهایی مانند بانک مرکزی و دولت‌ها روی آن، ارزشِ آن به تصمیم انسان‌ها وابسته می‌شود و در موقع ضروری مانند کنترل کسری بودجه یا تورم، یک اقتصاد رکودی یا تورمی ایجاد کند و ارزشِ آن به‌صورت کاملا غیر قابل پیش‌بینی افزایش یا کاهش یابد.
فاقد ارزش ذاتی
یکی از معایب ارز فیات این می باشد که فاقد ارزش ذاتی هستند در واقع این نوع ارز ها به دولت ها این امکان را می دهند تا از هیچ چیز پول تولید نمایند و به همین دلیل باعث می‌شود تا در کشورها تورم های بسیار زیادی رخ دهد و در نهایت منجر به سقوط و از بین رفتن سیستم اقتصادی یک کشور شود.
مزایای ارز فیات
ارز فیات مزایای مهمی را نیز شامل می‌شود:
- مقرون به صرفه بودن و نیاز به هزینه کمتر برای تولید پول فیات
- رایج بودنِ و مبادله آسان
- کمبود و نبود ذخایر طلا روی آن اثر ندارد
- انعطاف پذیری پول فیات در بحران های اقتصادی
- از پول فیات می توان در مبادلات بین المللی استفاده کرد. چرا که تبدیل به واحد پول تجاری شده است.
- عرضه پول فیات توسط بانک های مرکزی و دولت ها کنترل می شود
تفاوت ارز فیات و ارز دیجیتال
با توجه به توضیحات ارایه شده و بدون پشتوانه بودن دو ارز فیات و ارز دیجیتال شاید این سوال پیش بیاید که ارز فیات و ارز دیجیتال چه تفاوتی با هم دارند و آیا می‌توان کریپتوکارنسی جایگزین ارز فیات شود؟
جهانی بودن
اولین تفاوتی که ارز دیجیتال با ارز فیات دارد، استفاده آن در سطح جهانی است، با داشتن یک کیف پول ارز نرم افزاری یا سخت افزاری می‌توانید ارز دیجیتال را بدون محدودیت مکان و در سطح جهانی استفاده کنید.
قابلیت شناسایی بودن
ارز دیجیتال غیر متمرکز است و امکان بررسی اطلاعات هویتی وجود ندارد و شما فقط می‌توانید آدرس کیف پول فرستنده و گیرنده را ببینید. این ساختار ناشناس، ردیابی منشاء تراکنش را برای افراد سخت‌تر می‌کند. در صورتی که ارزهای فیات امکان ردیابی دارند و برای استفاده از ارزهای فیات باید با ارایه اطلاعات هویتی خود یک حساب بانکی باز کنید.
سرعت تراکنش
در بعضی اوقات به خصوص مواقعی که در نظر داشته باشید ارز فیات را از کشوری به کشور دیگر انتقال دهید، زمان پردازش تراکنش کمی بیشتر باشد، در مقابل ارزهای دیجیتال را در عرض چند ثانیه می‌توانید از یک کشور به هر جایی از جهان که می‌خواهید انتقال دهید.
ثبات
یکی از برتری‌های ارز فیات نسبت به ارزهای دیجیتال ثبات بیشتر است، در بازار کرپیتو ارزهای دیجیتال حساسیت بیشتری به خبرهای سیاسی، اقتصادی دارند و شاهد تغییرات و نوسانات بسیار بالا هستیم و این در حالی است که تغییرات ارزش در ارزهای فیات بسیار کمتر و در بازه‌های زمانی بلندتری رخ خواهد داد.
پذیرش گسترده
فیات به صورت گسترده، پذیرفته شده و با ثبات است. این به خوبی نشان می‌دهد که شرکت‌ها در یافتن مصرف‌کنندگان و تأمین‌کنندگانی که پول فیات را می‌پذیرند، تقریباً مشکلی نخواهند داشت. به عبارت دیگر، ممکن است در برخی از نقاط جهان، بتوانید ارزهای دیجیتال را در کیف پول خود داشته باشید؛ اما به دلیل شناخت آن توسط افراد، مجبور باشید تا آن را در یک صرافی به ارز فیات تبدیل کرده و از آن استفاده کنید.
امنیت
ارز فیات به صورت دیجیتال و فیزیکی وجود دارد. پول فیات فیزیکی اغلب در بانک ها ذخیره می شود و محافظت می شود. با این حال، سرقت فیزیکی در مقیاس بزرگ امکان پذیر است. در بیشتر موارد، سارقان بانک دستگیر می شوند و پول ها کشف می شود. با این حال، گاهی اوقات، مبالغ هنگفتی از پول دزدیده شده هرگز برگردانده نمی شود. در مقابل هر ارز دیجیتال یک ارز دیجیتال بدون معادل فیزیکی است. این ارزها با رمزنگاری پیشرفته ایمن می شوند که جعل آنها را غیرممکن می کند. سوابق تراکنش ها قابل تغییر نیستند و دسترسی به کیف پول های ارزهای دیجیتال تقریبا غیرممکن است مگر اینکه شخصی کلید خصوصی شما را به دست آورد.
کدام بهتر است؟ ارز دیجیتال یا ارز فیات؟
رمزارزها تا زمانی که امکان مبادله بین دو طرف را فراهم کنند و به عنوان یک ذخیره ارزش عمل کنند، پول به شمار می‌روند؛ در واقع انقلابی‌ترین جنبه ارزهای دیجیتال که سیستم پول سنتی در حال حاضر قادر به ارائه آنها نیست؛ این است که می‌تواند توسط هر شخصی، در هر کجا، در هر زمان، در سراسر جهان و بدون نیاز به دخالت نهاد، بانک دولت خرج و دریافت شوند.
در مقابل پول فیات اساسا معادل بدهی است. بیشتر پولی که یک دولت ایجاد می‌کند برای زمانی است که وام توسط افراد آن جامعه از بانک‌ها گرفته می‌شود. بنابراین بانک‌ها زمانی پول چاپ و منتشر می‌کنند که مردم وام دریافت می‌کنند.
در حالتی که به نظر می‌رسد پول فیات بخش عمده ارزش خود را از راه بدهی مردم به دولت به دست می‌آورد، این مورد در رابطه با ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین صدق نمی‌کند. بیت کوین ارزش ذاتی فراتر از اعتماد جامعه خود دارد و به سیستمی از بدهی‌ها تکیه نمی‌کند؛ بلکه ارزش آن به میزان موثر بودن آن به عنوان یک وسیله مبادله و میزان عرضه و تقاضا برای آن ارز خلاصه می‌شود.
در نهایت به صورت کلی ارز فیات ارز قانونی هر کشوری است که ارزش ارز با توجه به قدرت آن کشور تعیین می شود و مردم کشور از آن ارز برای مبادلات خود و همچنین سرمایه گذاری های خود استفاده می کنند که این امر موجب کسب درامدی برای دولت ها نیز می شود.
سخن پایانی
آینده هیچ کدام از سیستم‌های ارزی از قطعیت لازم برخوردار نبوده. در حالی که رمز ارزها هنوز راه درازی را در پیش دارند و بدون شک با چالش‌های بیشتری مواجه خواهند شد، تاریخ ارزهای فیات بیانگر آسیب‌پذیر بودن این نوع از پول بوده است. این از دلایل اصلی حرکت برخی از مردم به سوی سیستم ارز دیجیتال و استفاده از آنها در تراکنش‌های مالی است.
یکی از تفکرات اصلی بیت کوین و ارزهای دیجیتال، کشف شکل جدیدی از پول بر روی شبکه‌ای توزیع شده و همتا به همتا بوده است. بیت کوین می‌تواند به عنوان یک شبکه‌ی اقتصادیِ جایگزین نقش مهمی در آینده اقتصاد جهانی ایفا کند.